Thuis
Zesde Van der Vlislezing door stadsdeelvoorzitter Brahim Abid
Hoe kan goed bestuur ervoor zorgen dat Amsterdammers (weer) aanhaken? Stadsdeelvoorzitter Brahim Abid (Amsterdam Noord) geeft op dinsdag 16 september de zesde Van der Vlislezing met aandacht voor verleden en toekomst van de lokale democratie.
De lezing van Abid wordt voorafgegaan door een gevarieerd programma: Petra Brouwer analyseert de discussies over participatie en democratisering tijdens het wethouderschap van Van der Vlis. Anne Sastromedjo spreekt over haar recente proefschrift ‘De ban van bestuur’, waarin zij de inrichting van het lokale bestuur in Amsterdam tussen 1978 en 2018 analyseert. Ole Lechner vertelt eveneens vanuit een bestuurskundig perspectief over zijn onderzoek naar de huisvesting van Marokkaanse en Turkse arbeidsmigranten in het Amsterdam van de jaren zeventig en tachtig. Moderator van de avond is zoals altijd Indira van ’t Klooster, directeur van Architectuurcentrum Amsterdam (ARCAM) en sinds 2020 nauw betrokken bij de lezingenreeks.
De jaarlijkse Van der Vlislezing is onderdeel van langlopend onderzoek naar de compacte stad en de erfenis van Michael van der Vlis, die als buurtactivist, raadslid en wethouder tussen 1970 en 1990 een belangrijke rol speelde in het overwinnen van de stedelijke crisis. Doel van de lezing is het verbinden van historische aan actuele stedelijke vraagstukken. Eerder reflecteerden (oud-)wethouders Marieke van Doorninck (Ruimtelijke Ordening), Egbert de Vries (Verkeer), Rutger Groot Wassink (Democratisering), Marjolein Moorman (Onderwijs), Hester van Buren (Financiën) en Sofyan Mbarki (Economische Zaken) op hun eigen beleid in relatie tot het ideaal van de compacte stad. In maart 2026 verschijnt de monografie van Tim Verlaan en Petra Brouwer over Michael van der Vlis en de compacte stad bij uitgeverij NAi/010. De lezingenreeks wordt na afronding van hun onderzoek voortgezet.
Deze zesde Van der Vlislezing vindt plaats in de Koningszaal van het Stadsarchief Amsterdam, dinsdag 16 september van 20:00 tot 21:30. Inkomsten uit de kaartverkoop komen ten goede aan het onderzoek. Voor Vrienden van het Stadsarchief is de toegang gratis; voor anderen kost een toegangskaart 9 euro.
Waarom een onderzoek naar de compacte stad en de erfenis van Michael van der Vlis?
Waarom zijn oude volksbuurten in trek bij de stedelijke middenklasse? Waarom vindt iedereen het de normaalste zaak van de wereld om op de fiets naar werk of school te gaan? En waarom verwachten stedelingen dat bestuurders direct naar hen luisteren als zij hun grieven uiten? Met een onderzoek naar Amsterdam in het laatste kwart van de twintigste eeuw geven architectuurhistoricus Petra Brouwer en stadshistoricus Tim Verlaan een antwoord op deze vragen. Centraal staat de erfenis van oud-wethouder Michael van der Vlis, die in de jaren tachtig het ideaal van de compacte stad in de praktijk bracht.
Nu het succes van de stad hevig bediscussieerd wordt, is een geschiedenis over de wederopstanding van Amsterdam urgent geworden. De stedelijke revitalisering die in de periode van Michael van der Vlis is ingezet, heeft volgens sommige stemmen in het academische en publieke debat haar grenzen bereikt: het wonen in de stad is voor grote groepen mensen onbetaalbaar geworden, het voorzieningenniveau verschraalt en het groen staat onder druk. Optimistische stemmen stellen juist dat Amsterdam zich eindelijk tot een metropool ontwikkelt die zich binnenkort kan meten met wereldsteden als Londen en Parijs.
Opnieuw staan ideeën over stedelijke kwaliteit, toegankelijkheid en diversiteit ter discussie. Terwijl de compacte stad zowel toen als nu leidend is in het ruimtelijk beleid, heeft het hedendaagse concept door de groeiende populariteit van stedelijk wonen, veranderingen op de vastgoedmarkt en een nieuwe politieke context een compleet andere lading en uitwerking gekregen. Het is tijd voor een pas op de plaats. Hoe is Amsterdam gekomen waar het nu is, en welke lessen kunnen we trekken uit het verleden?
In de geschiedschrijving is Michael van der Vlis in de schaduw komen te staan van Jan Schaefer, wiens optredens en verbaal talent hem bekender maakten bij het grote publiek. Tijdens zijn raadsperiode en wethouderschap was Van der Vlis tussen 1978 en 1990 echter een gezaghebbend en activistisch bestuurder. Gegrepen door het ideaal van de compacte stad initieerde hij beleidsuitgangspunten die vandaag nog steeds de ruimtelijke ordening van Amsterdam bepalen: terugdringing van het autoverkeer ten gunste van fiets en openbaar vervoer en maximale verdichting binnen de stadsgrenzen – met oog voor bestaande fysieke en sociale structuren.